Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2012

Η βίαιη καταδίκη της βίας


του Αντώνη Αγγελή

Οι απεργίες, οι διαδηλώσεις, οι καταλήψεις, οι συγκρούσεις με την αστυνομία, οι συμπλοκές με τα ΜΑΤ, το σπάσιμο και το κάψιμο τραπεζών, διοικητικών κτηρίων και καταστημάτων άρχισαν να εντείνονται και θα κλιμακωθούν ακόμη περισσότερο τώρα, μετά την ψήφιση του 3ου μνημονίου και εν όψει του Δεκέμβρη. Μαζί μ’ αυτά βέβαια θα αναπτυχθούν και πάλι οι ρητορικές που θα καταδικάζουν τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται. Οι πολιτικοί θα παρελάσουν στα τηλεοπτικά παράθυρα, οι στήλες των εφημερίδων και τα διάφορα μπλογκς θα ξεχειλίσουν από άρθρα και όλοι και όλα θα πρεσβεύουν ευθαρσώς «καταδικάζουμε τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται». Το εύλογο ερώτημα όμως, το οποίο δημιουργείται και το οποίο θα παραμείνει αναπάντητο, είναι κι από πού προέρχεται η βία;

Δε νομίζω βέβαια να θεωρεί κανείς απάντηση την ίδια την τοποθέτηση-δήλωση-καταδίκη, που παρότι μπορεί να εκφράζει περισσότερους ή λιγότερους από τους πολίτες, δεν παύει να είναι εξαιρετικά αφοριστική. Κάτω από τέτοιους αφορισμούς κρύβονται και καλλιεργούνται τραγικές γενικεύσεις, που αποσπούν βίαια τη λειτουργικότητα των εννοιών, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν βασικά εργαλεία προσέγγισης, ανάλυσης, αναθεώρησης και ερμηνείας της κοινωνικό-πολιτικής πραγματικότητας. Η ρητορική λοιπόν, που καταδικάζει τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται, είναι η ίδια βίαιη και γίνεται ακόμα βιαιότερη, όταν λαμβάνει τη μορφή συνθήματος και επαναλαμβάνεται συστηματικά από τους θιασώτες του νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού κράτους.

Ωστόσο, θα μπορούσε εδώ κανείς να υποστηρίξει, πως η βία των ρητορικών, των αφορισμών και των γενικεύσεων εντάσσεται περισσότερο μέσα σ’ ένα πλαίσιο θεωρητικής και εννοιολογικής ερμηνείας, σε ένα πλαίσιο φιλοσοφικού, κοινωνιολογικού και γλωσσολογικού στοχασμού, παρά άπτονται της κοινωνικής πραγματικότητας, της βιούμενης-υλικής πραγματικότητας, και πως η βία των αναρχικών, των αριστερών, των διαδηλωτών, των φασιστών, είναι πραγματικότητα χειροπιαστή, ενώ η βία των ρητορικών αφηρημένη και ακαθόριστη. Εδώ ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα, σ’ αυτή τη σύγχυση. Πράγματι, δε μπορώ να συγκρίνω τη μία βία με την άλλη. Αν όμως καταλήγω στο ότι δε μπορώ να τις συγκρίνω, αυτό δείχνει ότι έχω καταλήξει στο εν λόγω πόρισμα έπειτα από μία προσπάθεια σύγκρισης, έχω εντοπίσει τις διαφορές και έχω προβεί σε μια διάκριση, σε μια τέτοια διάκριση που μου απαγορεύει να συνοψίσω, ή αν θέλετε καλύτερα να μπουζουριάσω κάτω από τον όρο βία κάθε έκφρασή της. Επίσης, για να οδηγηθώ σε μια τέτοια διάκριση, χρειάστηκε να στηριχτώ σε μια νοητική διεργασία, η οποία για να λειτουργήσει χρησιμοποιεί αφηρημένες έννοιες που καθιστούν αντιληπτή και νοηματοδοτούν την πραγματικότητά μου. Αυτή η αναγκαία διάκριση, που προϋποθέτει την κρίση, είναι που απουσιάζει από τη βίαιη, αφοριστική, γενίκευση της ρητορικής-συνθηματολογίας «καταδικάζω τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται».

Το ζήτημα όμως δεν είναι η περισσότερο ή λιγότερο αφηρημένη ή συγκεκριμένη θεώρηση της βίας, αλλά το κατά πόσο το αφηρημένο επηρεάζει το συγκεκριμένο και επηρεάζεται απ’ αυτό. Οι κυρίαρχοι ηγεμονικοί λόγοι και οι ρητορικές βρίσκονται σε μια μόνιμη αλληλόδραση με την πραγματικότητα. Κατοπτρίζουν ιδεολογίες, διαρθρώνουν πεποιθήσεις, αναπαράγουν αντιλήψεις, αναπαριστούν την κοινωνική πραγματικότητα, αλλά εξίσου κατοπτρίζονται από ιδεολογίες, διαρθρώνονται από πεποιθήσεις, αναπαράγονται από αντιλήψεις και αναπαρίστανται από την πραγματικότητα. Οι λόγοι και οι ρητορικές έχουν λοιπόν τη δύναμη να σχηματίσουν και να σχηματιστούν από την κοινωνική πραγματικότητα. Για παράδειγμα, πριν λίγους μήνες, με αφορμή τις ρατσιστικές επιθέσεις της φασιστικής συμμορίας της Χρυσής Αυγής σε μετανάστες, ζητήθηκε από τους βουλευτές όλων των κομμάτων να ψηφίσουν κατά της βίας, της βίας αδιάκριτα, της όποιας βίας. Τα αριστερά κόμματα (εξαιρώ τη ΔΗΜ.ΑΡ., ακόμη κι αν δεν ψήφισε, γιατί μιλώ για συνεπή Αριστερά) δεν ψήφισαν και η αντίδραση ήταν άμεση, «δηλαδή η αριστερά στηρίζει τη βία;». Όχι, αντίθετα, όσοι ήταν πρόθυμοι να ψηφίσουν στήριζαν και στηρίζουν τη βία. Αυτήν την ψήφο καταδίκης της βίας, σύσσωμη η αριστερά θα την έδινε, αν ήταν ξεκάθαρο για ποια βία επρόκειτο και συγκεκριμένα τη ρατσιστική-φασιστική βία. Ωστόσο, αν δεν κάνω λάθος, δεν υπήρξε διευκρίνιση, ούτε επιχειρήθηκε ξανά το εν λόγω ψήφισμα τροποποιημένο. Αν πραγματικά ήθελαν την καταδίκη αυτής της βίας, γιατί δεν προέβησαν ποτέ σε κάτι τέτοιο; Αυτό το γιατί αλλά και όλη η διαδικασία από την αρχή μέχρι το τέλος, αν δεν ήταν απλά ένα πολιτικό παιχνίδι, ήταν η αισχρή πραγμάτωση μιας ρητορικής και ενός λόγου που εξισώνει κάθε μορφή αντίδρασης, ανεξαρτήτως κινήτρων και σκοπών, κάτω από το γενικευτικό όρο βία.

Το τραγικότερο βέβαια είναι ότι αυτή η εξουσιαστική παραδοχή του δόγματος «καταδικάζω τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται» δεν πάει ποτέ μόνη της. Αντίθετα, συνοδεύεται πάντα από μια εξαίρεση: «μόνο το κράτος έχει δικαίωμα να ασκεί βία». Μέσα στα πλαίσια της νομιμοποιημένης αυτής κρατικής βίας δίνεται το περιθώριο στο κράτος, αξιοποιώντας την αφηρημένη βιαιότητα της αυθαιρεσίας και της αδιακρισίας, να χαρακτηρίσει εξίσου βίαιη μια διαδήλωση, μια απεργία, μια κατάληψη και να προβεί στην άμεση καταστολή της. Κάπως έτσι οι διεκδικήσεις για βασικά δικαιώματα και για αξιοπρέπεια εμφανίζονται να είναι παράνομες. Όχι; Αν είναι έτσι, τότε γιατί σε κάθε διαδήλωση, σε κάθε απεργιακό χώρο και κάθε κατάληψη υπάρχει αστυνομική δύναμη; Για να μη γίνουν έκτροπα; Σωστά, οι τακτικές της αστυνομίας το έχουν πιστοποιήσει αυτό πολλές φορές. Η παρουσία και μόνο της αστυνομίας αποδίδει a priori μια ταυτότητα στους διαδηλωτές, τους απεργούς, τους καταληψίες. Είναι όλοι δυνάμει ύποπτοι για διατάραξη της τάξης. Αυτή η τάξη, όμως, που προστατεύουν, παράγει κοινωνική ανισότητα, ταξικές διαφορές, ανεργία, φτώχεια, εξαθλίωση, αναξιοπρέπεια. Από τη στιγμή λοιπόν που το κράτος ως πολυδιάστατος συστημικός μηχανισμός διαμορφώνει τις προϋποθέσεις βίαιων εξάρσεων και κοινωνικών εντάσεων, καθίσταται πράγματι η εξαίρεση που υποθάλπει, καλλιεργεί, δυναμιτίζει και πυροδοτεί «τον κανόνα» της βίας.

Η επαίσχυντη ασυνειδησία, όσων υποστηρίζουν την καταδίκη κάθε βίαιης έκφρασης, οδηγεί σε μια εξίσωση της βίας, που εκ πρώτης μπορεί να μη φαίνεται τραγική, αλλά ουσιαστικά είναι και τραγική και πολύ επικίνδυνη. Στη σαθρή και υποτυπώδη σκέψη τους δεν υπάρχει δυνατότητα διάκρισης των εκκινήσεων και των σκοπών μιας βίαιης δράσης. Έτσι, το σπάσιμο μιας τράπεζας, μιας δημόσιας υπηρεσίας, ενός μεγάλου εμπορικού καταστήματος, η συμπλοκή με τις δυνάμεις καταστολής, κτλ, είναι γι’ αυτούς μια ενστικτώδης έκφραση οργής για το τίποτα. Αυτή η τυφλότητά τους, που εκκινεί από τη θεσμολάγνα συστημική χώνεψή τους, δεν τους επιτρέπει να δουν πως αυτά τα σύμβολα παράγουν και αναπαριστούν στο χώρο μια καλά εγγεγραμμένη συστημική βία, η οποία γεννά τις προϋποθέσεις για την αντιβία των εξεγερμένων. Κατά συνέπεια, με αυτή την άθλια συλλογιστική καταλήγουν να εξισώνουν, να ταυτίζουν τη δυναμική-βίαιη διεκδίκηση της αξιοπρέπειας με την αναξιοπρέπεια της ρατσιστικής-φασιστικής βίας. Με αυτόν τον τρόπο όμως, αποδίδουν την αίγλη της επαναστατικότητας σε φασιστικές πρακτικές και ενισχύουν πεποιθήσεις περί εθνικής απελευθέρωσης και άλλες εθνικιστικές αθλιότητες. Δεν είναι απίθανο λοιπόν στην αντίληψή τους ο Μπακούνιν να χαιρετά φασιστικά, ο Τσε να φορά τη σβάστικα για περιβραχιόνιο και ο Ντουρούτι να έχει τατουάζ των ss.

Ωστόσο, θεωρούν επίσης πως η βία γεννά τη βία. Για την ακρίβεια, η ανάγκη τους να καταδικάσουν αδιάκριτα κάθε βία, προκύπτει από αυτή την παραδοχή. Εδώ είναι που η ανοησία τους φτάνει στο ζενίθ. Αν καταδικάζουν τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται, επειδή η βία γεννά τη βία, διαταράσσει την κοινωνική αρμονία και καταλύει τη δημοκρατία, πώς γίνεται να υποστηρίζουν ότι πρέπει να υπάρχει μια κάποια μορφή βίας και συγκεκριμένα η κρατική; Πράγματι, είναι παράφρονες, αν υποστηρίζουν πως η κρατική βία είναι αναγκαία για τη διασφάλιση της κοινωνικής αρμονίας και της ασφάλειας των πολιτών και του πολιτεύματος. Αντίθετα, μου φαίνεται πιο λογικό, πως όσο υπάρχει κρατική-συστημική βία, η αντιβία, που θα προασπίζει τα δικαιώματά μας και την αξιοπρέπειά μας, θα είναι απαραίτητη. Από την άλλη, θεωρώ πιο λογικό «να τσακίσουμε τη βία, από κει που πραγματικά προέρχεται», ώστε να διαλύσουμε τις προϋποθέσεις, που αφήνουν να αναπτυχθούν αφοριστικές, γενικευτικές, βίαιες ρητορικές και λόγοι, να διαλύσουμε εν τέλει τις προϋποθέσεις ανάπτυξης της βίας.

4 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

ΨΩΜΙ - ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΕΜΠΡΟΣ ΓΙΑ ΝΕΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΑ

Ανώνυμος είπε...

"...Ένας περίεργος αχταρμάς που θα μετατραπεί σε θυμωμένο μπουλούκι και θα απαιτήσει αυτό που πρέπει, την αλήθεια να εγκατασταθεί ξανά σε αυτόν τον τόπο..".
Σύντροφε διαφωτιστή και ινστρούχτορα, η δεν ξέρεις πως με αχταρμάδες και με μπουλούκια δεν υπάρχει αλήθεια και συνεπώς δεν μπορεί να εοανεγκατασταθεί κάτι που δεν υπάρχει, ή είσαι ένας τσοπάνης που θεωρεί την κοινωνία 'μπουλούκι' δηλαδή 'ποίμνιο'. Αλλά σε αυτή την περιπτωση σε τι διαφέρεις από τους άλλους ποιμένες-τσοπάνηδες της άλλης θρησκε΄ίας-ιδεολογίας?. Άσε που η θέση σου προδίδει 'πίστη' πως σ' αυτό τον τόπο υπήρξε κάποτε αλήθεια η οποία πρέπει να ξανεγκατασταθεί. Αλήοεια δεν μας λες κι' εμάς ποιά άλήθεια και πότε υπήρξε σ' αυτό τον τόπο? Η ημιμάθειά σας δεν έχει όριο και το χειρότερο δεν κατανοείτε πόσο κακό κάνετε στο λαϊκό κίνημα όλο αυτό το τσούρμο των κομματογκρουπούσκουλων της συστημικής αριστεράς.
Καλός είναι ο ακτιβισμός σας, αλλά είναι τυφλός, υποκριτικός, εξουσιαστικός και συνεπώς αντεπαναστατικός.
Κρίμα γιατί αν διαβάζατε λίγο περισσότερο και μιλούσατε λιγότερο θα μπορούσατε να είστε δύναμη ανατροπής αντί αυτού που τώρα είστε το 'αριστερό' άλλοθι του καπιταλιστικού συστήματος.
Ξέρω πως θα σας καταλάβει 'ιερή οργή', με αυτά που σας γράφω, αλλά πονάω γιατί έχετε πάρει λάθος δρόμο γιατί αυτός που περπατάτε δεν οδηγεί στην άμεση δημοκρατία που τάχα θέλετε, αλλά σε κάποια νέα προδοσία και υπό συνθήκες στην εξουσία μιάς καινούργιας πανάθλιας 'πρωτοπορίας'. Α και κάτι ακόμα, σκεφτείτε μήπως πρέπει να ξεκολλήσετε από τις αναρχολενινιστικοσταλινικότροτσκιστικές ιδεολογίες του 19ου και του 20ου αιώνα. Ζούμε στον 210ο αιώνα, στον αιώνα της άμεσης δημοκρατίας τώρα, για όλους και παντού, για να μην υπάρχουν μπουλούκια και τσοπάνοπρωτοπορίες.

Θα επιβεβαιώστε όσα σας γράφω και θα με πικράνετε πολύ αν υποκύψτε στον πειρασμό να μην δημοσιεψτε αυτό το σχόλιο. Τολμήστε το διάλογο. Κάνει καλό...

Ανώνυμος είπε...

φίλτατε, συγνώμη για την καθυστέρηση της απάντησης, τώρα είδα το σχόλιό σου. Αντιλαμβάνομαι την αντίρρησή σου και μάλιστα συμφωνώ, αλλά το απόσπασμα που παραθέτεις στην αρχή δεν αποτελεί απόσπασμα του κειμένου μου. Σαφώς και δεν φταις εσύ που το απόσπασμα το οποίο αναφέρεται στον αχταρμά προβαλλόταν κάτω από τη δημοσίευση ως μέρος του άρθρου, μάλλον κάποιο άλλο λάθος έγινε. Το απόσπασμα στο οποίο αναφέρεσαι ήταν μέρος μιας δημοσίευσης κάποιου άλλου κειμένου στην στήλη "άλλη όψη" από κάποιον άλλο, όχι δικό μου κι από μένα. Ωστόσο, αν είχες εξετάσει ή έστω διαβάσει προσεκτικότερα το άρθρο μου θα έβλεπες ότι δε συνάδουν οι θέσεις μου με το απόσπασμα που σε οδήγησε στο παραπάνω σχόλιο, θα έλεγα μάλιστα πως είναι εκ διαμέτρου αντίθετες... Τώρα αν το σχόλιό σου πήγαινε σε εκείνο το κείμενο του οποίου είναι το απόσπασμα τότε ξαναστείλε το αλλά σωστά αυτή τη φορά, γιατί είναι αλήθεια πως διαβάζοντας το σχόλιό σου δεν έβγαζα άκρη σε σχέση με το άρθρο μου, ήταν λίγο άτοπο... Συντροφικά Αντώνης Αγγελής..

Ανώνυμος είπε...

Σύντροφε Αντώνη,
Ακόμα κι' αν δεχτώ πως το απόσπασμα δεν αφορούσε άμεσα το δικό σου κείμενο, θα δεχτείς πιστεύω πως το λάθος δεν είναι δικό μου, όταν εκείνο το αποσπασμα είναι παρμένο από ένα εισαγωγικό σχόλιο για το δικό σου κείμενο. Τέλος πάντων η ουσία δεν αλλάζει, γιατί, όπως προκύπυει και από το δικό σου κείμενο είστε όλοι εσείς οι καλοπροαίρετοι του χώρου της "συνεπούς Αριστεράς" (η έκφραση δική σου που υποδηλώνει πως ο ΣΥΡΙΖΑ, ΤΟ ΚΚΕ, Η ΑΝΤΑΡΣΙΑ ΚΑΙ ΟΛΑ ΤΑ ΛΟΙΠΑ ΓΚΡΟΥΠΟΥΣΚΟΥΛΑ λενινοσταλινοτροτσκιστικής άντε και μπακουνικής κληρονομιάς είναι η συνεπής αριστερά) εγκλωβισμένοι σε μια λάθος προσέγγιση της "αναρχολενινιστικοσταλινικότροτσκιστικές ιδεολογίες του 19ου και του 20ου αιώνα" (δική μου η έκφραση) και εκ των πραγμάτων, γιατί ζούμε στον 210 αιώνα, είστε όλοι α σ υ ν ε π ε ί ς με την ιστορία και τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως δεν έχετε ακόμα κατανοήσει πως άλλο πράγμα η βία και άλλο η αντιβία και γι' αυτό είστε ακόμα πολύ μακριά από το να καταλάβετε τη διαφορά μεταξύ βίας (που ασκείται από τους μηχανισμούς καταστολής για τη διατήρηση της εξουσίας ή από εκείνους που σκοπεύουν στην κατάληψη της εξουσίας) και κοινωνικής δύναμης που αρνείται κάθε μορφής βία, (που ασκείται από εξουσιαστές ή επίδοξους εξουσιαστές και εξουσιαστικές πρωτοπορίες, ερήμην και στο όνομα δήθεν της κοινωνίας), γιατί το ζητούμενο σήμερα δεν είναι η κατάκτηση της εξουσίας, αλλά Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗΣ. Γι' αυτό άλλωστε το σημερινό πρόταγμα είναι ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΑΤΑΞΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Δεν ξέρω αν μπορείτε να δείτε τη διαφορά, αλλά ξέρω μόνο πως καμιά κοινωνία δεν εξουσιοδότησε κανένα να ασκεί βία για λογαριασμό της ή εναντίον της. Όπως και δεν ξέρω γιατί δεν κατανοείτε
πως η αποσπασματική βία, αντε και ανιτβία των διάφορων εξεγερμένων ομάδων αστών, μικροαστών και 'επαναστατημένων' εργατών που συγκρούεται με τους κατασταλτικούς μηχανισμούς εξουσίας δεν οφελεί το κίνημα για ένα καλύτερο κόσμο (που χρειάζεται μυαλά και όχι μπράτσα), ούτε και την κοινωνία (που δε χρειάζεται αυτόκληττους σωτήρες και αυριανούς εξουσιαστές), αλλά τους κατασταλτικούς μηχανισμούς και τα αφεντικά τους. Το χειρότερο από όλα, φοβάμαι πως είναι ότι κάποιοι 'γκουρού' αυτής της ψευτοεπανάστασης φαίνεται να γνωρίζουν αυτή την πραγματικότητα και συνειδητά επιλέγουν αυτού του είδους την 'αντιπαράθεση με το σύστημα' για να διαιωνίζεται το σύστημα.
Ρίξτε μια ματιά στα βιβλία:
Η πολιτική βία είναι πάντοτε φασιστική,Εκδόσεις ΔΙΑΠΥΡΟΝ 2012,
Φρηντριχ Ένγκελς, Ο ρόλος της βίας στην ιστορία, ΜΠΑΥΡΟΝ 1974
και αν θέλετε να δείτε τα πράγματα από μια σύγχρονη οπτική τότε
αναγκαστικά θα πρέπει να διαβάστε όλοι όσοι θεωρείτε τον εαυτό σας επαναστάτη στην υπηρεσία της κοινωνίας το βιβλίο ενός και σ' εμένα άγνωστου, αλλά φαίνεται πολύ γνωστικού, του Κωνσταντίνου Λάμπου με θέμα: Άμση δημοκρατία και αταξική κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον ουμανισμό (εκδόσεις ΝΗΣΙΔΕΣ), στο οποίο υπάρχει και μια πολύ καλή ανάλυση του προβλήματος της βίας.
Ας πετάξουμε όλοι τα ιδεολογικά ματογυάλια που στρεβλώνουν το χαρακτήρα της αναγκαίας επανάστασης τον 21ο αιώνα και ας κατεβάσουμε όλους τους 'αγίους' από τα επαναστατικά εικονοστάσια, γιατί δεν χρειαζόμαστε πια 'αγίους' και αγύρτες, αλλά καταλύτες γνώσης και αυτογνωσίας που θα απαλλαξουν τον καθένα μας από τους σκοταδιστικούς και εξουσιαστικούς μύθους και θα διαμορφώσουν το ατσάλινο μέτωπο της κοινωνικής δύναμης στην ορμή του οποίου καμιά βία δεν θα μπορέσει να σντισταθεί. Μόνο αυτή η επανάσταση θα είναι γνήσια, συνεπής αριστερή, γιατί θα είναι έργο μιας αριστερής κοινωνίας και όχι μιας δήθεν αριστερής εξουσιαστικής πρωτοπορίας.
Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ