Φεστιβάλ των Κοινών, 14-21 Απριλίου, στο Ηράκλειο Κρήτης

Το Φεστιβάλ των Κοινών δείχνει το δρόμο να δημιουργήσουμε τον κόσμο που θέλουμε μέσα στον κόσμο που θέλουμε να ξεπεράσουμε!

Το Φεστιβάλ των Κοινών (CommonsFest) αποτελεί μια πρωτοβουλία για την προώθηση της ελεύθερης γνώσης και της ομότιμης συνεργασίας για τη δημιουργία και τη διαχείριση των κοινών. Μια φιλοσοφία που έχει διαδοθεί πολύ μέσα από τις κοινότητες του ελεύθερου λογισμικού και επεκτείνεται σε πολλές πτυχές της καθημερινότητάς μας, όπως στις τέχνες, στην διακυβέρνηση, στις κατασκευές μηχανημάτων, εργαλείων και άλλων αγαθών.

Μέσα από εκθέσεις, ομιλίες, προβολές και εργαστήρια, σκοπός του φεστιβάλ είναι να προβληθούν στο κοινό τα επιτεύγματα αυτής της φιλοσοφίας και να γίνει αφορμή για περαιτέρω υιοθέτησή της.

Υπάρχει ένας κόσμος που η γνώση είναι ελεύθερη, οι τέχνες είναι ελεύθερες, οι απόψεις εκφράζονται και συζητιούνται ελεύθερα, οι αποφάσεις παίρνονται συλλογικά, ένας κόσμος που το κοινό καλό είναι πιο σημαντικό από το ατομικό, που υπάρχει σεβασμός στους φυσικούς πόρους και στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ένας κόσμος όπου το χρήμα δεν είναι το μόνο μέσο για να καλυφθούν οι ανάγκες. Ένας κόσμος στον οποίο μπορείς να διασκευάσεις ελεύθερα ένα τραγούδι, να συνδιαμορφώσεις ένα κινηματογραφικό σενάριο, να βελτιώσεις τα σχέδια ενός τρακτέρ, να γράψεις ένα λήμμα σε μια εγκυκλοπαίδεια, να συμμετέχεις σε μια διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων, να παρακολουθήσεις ελεύθερα πανεπιστημιακά μαθήματα, να χτίσεις μαζί με τους φίλους σου ένα σπίτι, να καλύψεις τις ανάγκες σου ανταλλάσσοντας προϊόντα και υπηρεσίες. Ακούγεται ουτοπικό, όμως είναι πραγματικότητα.

Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε δει την ανάπτυξη των κοινοτήτων Ελεύθερου Λογισμικού / Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ), οι οποίες με τον καιρό καλλιέργησαν και ανέδειξαν ένα νέο μοντέλο δημιουργίας, βασισμένο στην συνεργασία και την ελεύθερη ανταλλαγή γνώσης. Με βάση αυτό το μοντέλο, στη συνέχεια, αναπτύχθηκαν και οι διάφορες κοινότητες Ανοιχτής Διαχείρισης (Open Peer-to-Peer Communities), οι οποίες έδωσαν την ώθηση για επέκταση αυτού του μοντέλου και σε πολλά αγαθά εκτός του ψηφιακού φάσματος, δείχνοντας εν τέλει ότι είναι εφικτό ένα πιο δίκαιο και αποτελεσματικό μοντέλο διαχείρισης της καθημερινότητας.

Το μοντέλο αυτό βασίζεται σε κάποια χαρακτηριστικά που διέπουν τη λειτουργία αυτών των κοινοτήτων. Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά είναι η προσφορά, το μοίρασμα και η συνεργασία πάνω σε ένα πλαίσιο κάλυψης αναγκών όπου ο κάθε συμμετέχων λειτουργεί με βάση την αρχή του ότι προσφέρει σύμφωνα με τις δυνατότητες του και παίρνει ανάλογα με τις ανάγκες του, συνεισφέροντας παράλληλα στην εδραίωση μιας συλλογής γνώσεων διαθέσιμων σε όλους για το κοινό καλό. Και επίσης σημαντικό ότι λειτουργούν μέσα σε ένα πλαίσιο ομότιμης, μη ιεραρχικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων, κάτι το οποίο λειτουργεί αποτρεπτικά στην συγκέντρωση εξουσίας σε λίγα άτομα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό τους, για το οποίο καθοριστικό ρόλο έχει παίξει η δημιουργία και η ανάπτυξη του internet, είναι ότι δεν έχουν γεωγραφική συγκέντρωση, αλλά εκτείνονται σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Έτσι, μπορούν άνθρωποι από διαφορετικές τοποθεσίες να συνεργάζονται πάνω σε ένα κοινό έργο, επικοινωνώντας ψηφιακά μεταξύ τους, καταργώντας έτσι τα σύνορα και επεκτείνοντας τις δυνατότητες.

Με βάση το συγκεκριμένο μοντέλο έχει δημιουργηθεί ένα πλήθος αγαθών τα οποία δεν χαρακτηρίζονται ούτε ως ιδιωτικά, άλλα ούτε και ως δημόσια. Η ονομασία που τους δίνεται είναι «κοινά αγαθά». Είναι δηλαδή αγαθά στα οποία υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση από τον καθένα βάση ενός συνόλου αδειών που ορίζει την χρήση τους (Creative Commons, GPL κ.α.).

Υπάρχουν πολλά τέτοια κοινά αγαθά, πέρα από το λογισμικό. Για παράδειγμα, τα σχέδια μηχανημάτων που προσφέρει το Open Source Ecology, οι εκτυπωτές τρισδιάστατων αντικειμένων (Rep-Rap), σχέδια για κατοικίες από το Wikihouse, σχέδια για αυτοκίνητα (Wikispeed), μπύρες (Freebeer), αναψυκτικά (Open-Cola), κ.α. Επίσης, στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων, η προσπάθεια διάσωσης παραδοσιακών σπόρων και η απεξάρτηση από χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα έχει διαμορφώσει ένα πλαίσιο γνώσης που μπορεί ο καθένας να ακολουθήσει ώστε να καλύψει τις διατροφικές του ανάγκες, με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και στην ανθρώπινη εργασία. Επιπλέον, η επιστροφή στην φυσική δόμηση σε συνδυασμό με την έρευνα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει ανοίξει νέους ορίζοντες για την κατασκευή μιας φιλικής και ενεργειακά αυτόνομης οικίας, και κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, την δημιουργία οικο-κοινοτήτων. Προσθέτοντας σε όλα αυτά και το κίνημα του DIY (Do It Yourself – καν” το μόνος σου), διαπιστώνουμε ότι υπάρχει ένα μεγάλο πλήθος γνώσης για την παραγωγή αγαθών τα οποία θα μπορούσαν άνετα να καλύψουν μεγάλο μέρος, αν όχι το σύνολο, των αναγκών μας.

Όλα αυτά ουσιαστικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια πρόταση για μια διαφορετική οικονομική διαχείριση και ο λόγος που παρουσιάζονται τώρα είναι αφενός επειδή είναι πλέον ορατό ότι το σημερινό κερδοσκοπικό σύστημα δεν μπορεί να καλύψει βασικές ανάγκες της πλειοψηφίας του πληθυσμού και αφετέρου ότι οι κοινότητες αυτές μπορούν να μας δώσουν την πολυετή εμπειρία τους σε ένα διαφορετικό και πιο αποδοτικό μοντέλο κάλυψης αναγκών.

Είναι βεβαίως προφανές ότι το πέρασμα από τον κερδοσκοπικό τρόπο διαχείρισης σε ένα σύστημα ανοιχτής ομότιμης διαχείρισης δεν μπορεί να γίνει από την μια μέρα στην άλλη. Θα άξιζε τον κόπο όμως μια αφετηρία δημιουργίας μικρών δομών παραγωγής κοινών αγαθών, όπου το επιτρέπουν οι συνθήκες, προκειμένου τα μικρά κομμάτια να συμπληρώσουν σταδιακά την μεγάλη εικόνα.

Το φεστιβάλ των κοινών θέλουμε να είναι μια τέτοια αφετηρία και ένα ακόμα βήμα προς την μεγάλη εικόνα.

Το πρόγραμμα του φεστιβάλ