Νέα οράματα, νέος στρατός, ένας «νέος θαυμαστός κόσμος»

των Βάιου Σκαρλάτου, Νίκου Χαραλαμπόπουλου

Μαζί με τις εικόνες των ΕΚΑΜ να εισβάλλουν στο αμαξοστάσιο του μετρό και σε καταλήψεις-«εστίες ανομίας», μαζί με τις σκηνές επιστράτευσης απεργών και τις εικόνες οπλισμένων φαντάρων σε κινητοποιήσεις σε Αθήνα-Θεσσαλονίκη, μια νέα φιλοσοφία αναδύεται στον ελληνικό στρατό και αφορά, περισσότερο παρά ποτέ, την κοινωνία. Σήμερα, «δεν έχουμε ύπαρξη απτής απειλής», αλλά «τη σύγχρονη μορφή ευρέος φάσματος απειλών», που «καθιστούν αδύνατες τις περικοπές στρατιωτικών δαπανών». Είναι τα σύγχρονα δόγματα Άμυνας-Ασφάλειας, οι Ασύμμετρες Απειλές, οι αποφάσεις της Συνόδου Αρχηγών Εθνικής Άμυνας της ΕΕ. Η ενίσχυση του κατασταλτικού ρόλου του στρατού στις καπιταλιστικές μητροπόλεις, υπό το φόβο κοινωνικών εξεγέρσεων, είναι βασική προϋπόθεση των δογμάτων για την επέκταση του ευρωπαϊκού κεφαλαίου σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το ελληνικό κεφάλαιο, ξεπερνώντας τον εφιάλτη της δικής του χρεοκοπίας, περνάει στην αντεπίθεση: Η ένταση του κοινωνικού πολέμου, σε συνδυασμό με την ένταση του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού και τη συμμετοχή στις νέες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, αποτελεί τη ραχοκοκαλιά των επιθετικών δογμάτων του κράτους. 

Έτσι επανασχεδιάζονται οι αποστολές εκτός συνόρων. Η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να προχωρήσει στην κήρυξη ΑΟΖ, να συμβάλει στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αυτάρκεια, να βαθύνει τους δεσμούς με ΗΠΑ-Ισραήλ, ενώ η Αραβική Άνοιξη παραμένει επίδικο κι εντείνεται ο κίνδυνος επέμβασης σε Συρία-Ιράν. Όλα συμπυκνώνονται στο «νέο» πνεύμα «εθνικής ενότητας», όπου είναι σαφές (από το Λαυρεντιάδη ως τη Βίλα Αμαλίας και τις «άγριες» απεργίες - μετρό κλπ) ότι θα εμπεδώνεται ο «Νόμος και η Τάξη»!

Σήμερα, οι ανάγκες διευρυμένης στρατιωτικής επέμβασης μέσα κι έξω, ωθούν στην υπέρβαση και ενοποίηση τόσο του μαζικού στρατού εφέδρων όσο και του ευέλικτου επαγγελματικού στρατού των «μονάδων ταχείας επέμβασης». Το νέο μοντέλο εργασίας των ατομικών συμβάσεων και της εκ-περιτροπής-εργασίας (χωρίς εργασιακά δικαιώματα) ανοίγει δρόμο στα πρότυπα του Εφεδρικού Βρετανικού Στρατού ή του πλέγματος εφεδρικών σχηματισμών στην Ελλάδα. Μετά τον φαντάρο-αναλώσιμο των «ψυχρών πολέμων» και τον μισθοφόρο-αναλώσιμο των «αστραπιαίων πολέμων», ο «πολίτης-πολεμιστής» θα είναι οργανωμένος, εξοπλισμένος, εκπαιδευμένος (και… στο σπίτι του), να περιμένει να τον φωνάξουν.

Ο μισθοφορικός στρατός δίνει τη θέση του σε σενάρια αύξησης θητείας, υποχρεωτική στράτευση στα 18, «ανώτερη εκπαίδευση». Λέξη-κλειδί είναι η εφεδρεία, η σχέση των πολιτών με το στρατό δια βίου. Μοίρες καταδρομών-Λέσχες εφέδρων-Πολιτοφυλακές, συνιστούν ένα νέο πλέγμα, με ελάχιστα κρατικά έξοδα, δίπλα στον τακτικό στρατό (του οποίου ο πυρήνας θα είναι επαγγελματικός), με μεγαλύτερη «ευελιξία δράσης» ενάντια σε ασύμμετρες απειλές. Εθνικισμός, ρατσισμός, φασισμός κυριαρχούν στο πλέγμα στρατιωτικών-αστυνομικών δυνάμεων. Κάπως έτσι οργανώνονται οι δυνάμεις ασφαλείας της δημοκρατίας εκτάκτου ανάγκης, αλληλοσυμπληρώνονται κι εναλλάσσουν ρόλους.

Η αναδιάρθρωση φέρνει ήδη αλλαγές στη ζωή των φαντάρων: Η θητεία «συμπυκνώνεται». Αγγαρείες και εκπαίδευση γίνονται περισσότερες και πιο ουσιαστικές. Εκμετάλλευση και απλήρωτη εργασία εκλογικεύονται και βαθαίνουν. Εξαπολύεται, με νέα ένταση, εθνικιστική-ρατσιστική προπαγάνδα και αναπτύσσεται νέα για τον «εχθρό-λαό». Η μαζική φτώχεια και οι βαριές περικοπές στα στρατόπεδα φέρνουν σε απελπισία τους φαντάρους («κόβουν» εξόδους και άδειες, παίρνουν μαζικές αναβολές για οικονομικούς λόγους κ.α.).

Στους 9 μήνες θητείας, οι φαντάροι καλούνται να πληρώσουν οι ίδιοι τα πάντα. Ζούν σε ερείπια στρατοπέδων και τους κόβονται οι δωρεάν μετακινήσεις. Καλούνται να διαμορφώσουν στρατόπεδα σε κέντρα κράτησης μεταναστών, παρέχουν βοήθεια σε ΝΑΤΟ-ΕΕ-Ισραήλ, συντηρούν πολυεθνικές πολεμικές δυνάμεις. Καλούνται να συμμετέχουν σε ασκήσεις καταστολής πλήθους, να περιπολούν κατά του κινήματος και να γίνουν σεκιουριτάδες (μαζί με την frontex) στα σύνορα.

Η στρατιωτική θητεία επιχειρείται να μετατραπεί σε εργαστήρι υποταγής της νεολαίας στην εξαθλίωση και εμπέδωσης νέων καταστροφικών «εθνικών οραμάτων», μοχλός για την εφαρμογή του ρόλου του στρατού ως δύναμη κατοχής εντός κι εκτός συνόρων.

Απέναντί τους, όμως, βρίσκεται το κίνημα μέσα κι έξω από το στρατό. Οι συγκλονιστικοί αγώνες των φαντάρων φέρνουν ουσιαστικές νίκες. Βάζουν τη στρατευμένη νεολαία στο πλευρό των αγωνιζόμενων. Η σημερινή γενιά κατανοεί ότι είναι πιο πιθανό από ποτέ να κληθεί να γίνει απεργοσπαστικός ή κατασταλτικός μηχανισμός. Για τους φαντάρους η εκτροπή είναι ήδη εδώ και δεν είχε ποτέ πιο συμπυκνωμένα στοιχεία εργασιακής εκμετάλλευσης και μαύρης εργασίας.

Κάπως έτσι πρέπει να κατανοήσουμε το σύγχρονο αντιπολεμικό-αντιμιλιταριστικό κίνημα. Μήπως, δεν χρειάζεται το φοιτητικό και το εργατικό κίνημα, τα πολύμορφα κοινωνικά κινήματα και ο διάχυτος συνολικός ριζοσπαστισμός, να δώσουν μάχες μέσα κι έξω από τα στρατόπεδα, με σκοπό να ενώσουν το ζήτημα του πολέμου με το κοινωνικό;

Σε τέτοια λογική το Δίκτυο Σπάρτακος, η Επιτροπή Αλληλεγγύης Στρατευμένων και η Αντιπολεμική Διεθνιστική Κίνηση θέλουν να αναβαθμίσουν τη δράση τους. Μήπως δεν χρειάζονται ταυτόχρονα μορφές και κύτταρα συνολικότερων δομών αλληλεγγύης-αυτοοργάνωσης, και ευρύτερες πρωτοβουλίες και αντιπολεμικές κινήσεις; Δε χρειάζεται να αγκαλιάσουν τη δράση των φαντάρων αλλά και τις κινήσεις αμφισβήτησης του μιλιταρισμού και του εθνικισμού;

Ίσως, πει κανείς, πως αυτό φαίνεται μακρινό. Μπορεί. Αλλά δεν μπορεί να περιμένει.

Ίσως αύριο, όπως χθες σε άσυλο-καταλήψεις ή στο μετρό, να είναι λέσχες εφέδρων, πολιτοφυλακές ή ειδικές δυνάμεις (κι όχι μόνο ΜΑΤ-ΕΚΑΜ), που θα «εκκαθαρίζουν» κοινωνικούς χώρους και μορφές αγώνα. Μπορεί να κληθούν να επιβάλουν «εθνική πειθαρχία» στο ποτάμι οργής, αντίστασης ή ανατροπής, ή να το εμπλέξουν σε νέους πολέμους. Απέναντι στη θωράκιση κράτους και κεφαλαίου, μπορούμε μόνο να απαντήσουμε με συνολική αντεπίθεση.