Προτού πούμε το νερό νεράκι...

του Γιάννη Καψόπουλου

Προτού πούμε το νερό νεράκι, οφείλουμε να πούμε τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη. Το νερό δεν κινδυνεύει. Δεν πρόκειται να ιδιωτικοποιηθεί.

Το προστατεύει ο ΟΗΕ που το έχει χαρακτηρίσει από το 2010 «ανθρώπινο δικαίωμα». Και είναι γνωστή η ισχύς του ΟΗΕ. Χαρακτηριστική η επιτυχία του στην Κύπρο ή στο να αποτρέψει τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, όπου εφευρέθηκαν «όπλα μαζικής καταστροφής». Επίσης ευρισκόμενοι υπό την αιγίδα (sic) της λυκοσυμμαχίας (sic) της Ε.Ε. που στην καλύτερη νίπτει τας χείρας της ως Πόντιος Πιλάτος, δεν πρέπει να έχουμε καμία ανησυχία. Από τη μία η δήλωση του επίτροπου Μπαρνιέ («Η ιδιωτικοποίηση του πόσιμου νερού δεν ήταν ποτέ στις προθέσεις της ΕΕ», σαλπίζοντας εφησυχασμό) αλλά και του επιτρόπου Ρεν («Η Comission δεν έχει πολιτική που να υποχρεώνει τα κράτη μέλη να ιδιωτικοποιούν τις υπηρεσίες ύδρευσης» όπως δεν έχει πολιτική που να υποχρεώνει στη διάλυση της παιδείας και της υγείας), κι από την άλλη μέσω της συμμετοχής της στην Τρόικα σε αγαστή συνεργασία με τους εδώ «εθνοσωτήρες» να προχωρά κανονικά το προγραμματισμένο ξεπούλημα της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το ΤΑΙΠΕΔ εντός του τελευταίου τριμήνου του 2013 - αφού μάλιστα πρόσφατα χαρίζονται με το γνωστό νομότυπο (και ηθικό) πραξικοπηματικό τρόπο όλα τα χρέη του δημοσίου προς την ΕΥΔΑΠ, ώστε να απαξιωθεί περαιτέρω και να αγοραστεί με ακόμα χαμηλότερο τίμημα. 

Επιπλέον το νερό δεν κινδυνεύει, γιατί θα το προστατέψει το κράτος. Αυτός ο τροχονόμος του κεφαλαίου που και στην περίπτωση της ενέργειας έκανε τα πάντα μέσω της ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) αφενός να μην υπάρξουν υπερβολές ιδιωτών με ΒΑΠΕ (βλέπε σχέδιο που έχει εγκρίνει για κορυφογραμμή Ικαρίας), αφετέρου να αποφύγουν οι αφελείς την παγίδα των ιδιωτικών εταιρειών ενέργειας που προσέφεραν καλύτερες τιμές για υπηρεσίες που όμως ουδέποτε παρείχαν, αφού σύντομα βάρεσαν “κανόνι”. Το προστατεύει και το προεδρείο της ομοσπονδίας της ΕΥΔΑΠ που η ολιγωρία του όλο αυτό το διάστημα είναι παροιμιώδης, με κορυφαίο παράδειγμα πως στην ΕΡΤ όλους τους μήνες με τους χιλιάδες που περνούσαν σχεδόν κάθε βράδυ ήρθε να μαζέψει υπογραφές ενάντια στην ιδιωτικοποίηση όλη κι όλη μια φορά (1) και μάλιστα με εθελόντριες ιδιωτικής εταιρείας, στην οποία έχει αναθέσει την καμπάνια. 

 

Και βέβαια το νερό προστατεύουν αδιαφανείς πρωτοβουλίες, κινηματικές βιτρίνες κομμάτων και πάνω απ’ όλα σοφές ΜΚΟ απ’ αυτές που το καλοκαίρι της μεγάλης λειψυδρίας (1992) είχαν συμβάλει στο να μετακυλήσουν πλήρως την ευθύνη της κατασπατάλησης των υδατικών πόρων (πράγμα που κατεξοχήν συμβαίνει εκεί που βρίσκεται και το 80% και πλέον της χρήσης του, δηλαδή στην άρδευση και τη βιομηχανική χρήση) από τους πραγματικούς υπαίτιους στον οικιακό καταναλωτή, από τους μεγαλογαιοκτήμονες στον σπάταλο μικροκαλλιεργητή. Δυο ξυρίσματα λιγότερα, πέντε ντους μείον, και το νερό δεν κινδυνεύει (υπέρμετρη έμφαση στην ατομική ευθύνη ώστε να επισκιαστεί η βασική ευθύνη). Απίστευτη υποκρισία. Με κάτι τέτοια σκέφτεται κανείς ότι όντως χρειαζόμαστε τούβλα, αλλά όχι για το καζανάκι αυτή τη φορά.

Δεν αίρεται η ατομική ευθύνη ούτε η αναγκαιότητα ενός συνολικού σχεδιασμού ορθολογικής διαχείρισης του νερού, αλλά ο τελευταίος που μπορεί να τον κάνει είναι η άπληστη επιχειρηματικότητα και το φοροεισπρακτικό, υποταγμένο στην οικονομία της αγοράς, κράτος. Η ερημοποίηση, η λειψυδρία, σε συνάρτηση με την συνεχιζόμενη επιβολή του φαντασιακού της ανάπτυξης που σπαταλά τους πόρους, διαλύει τις κοινωνικές σχέσεις και τις ανθρώπινες κοινότητες, καταστρέφει τη φύση και συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή, δεν αντιμετωπίζονται ούτε απ’ αυτό το οικονομικό σύστημα ούτε με αυτόν τον τρόπο κοινωνικής οργάνωσης, ούτε πολύ περισσότερο απ’ αυτούς που το υπηρέτησαν και το υπηρετούν. Αλλά ας δούμε τι κάνουμε τώρα άμεσα.

Να περάσει το νερό, ως δημόσιο αγαθό, σε κοινωνικό έλεγχο

Το δρόμο, ελλείψει άλλου για την ώρα, μοιάζει να δείχνει η ΕΥΑΘ και η «Ένωση Πολιτών για το Νερό» στη Θεσσαλονίκη. Όλα τα δημοτικά συμβούλια των δήμων που υδροδοτούνται απ’ την ΕΥΑΘ έχουν πάρει ομόφωνες αποφάσεις κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού, ζητώντας δημοψήφισμα. Είναι αναγκαίο κακό που προτείνει η Κίνηση 136 επαναγορά ενός ήδη «δημόσιου» αγαθού, του νερού της ΕΥΑΘ κατά 51%, ή μοιραίο λάθος, αφού έτσι δεχόμαστε τελικά ότι το νερό είναι εμπόρευμα και σπεύδουμε να το αγοράσουμε με πλάτες κάποιων «φιλελληνικών» ή έστω «καλών» εταιρειών όπως η BondCom και η Citygate Dewe Rogerson; Δεν ανοίγει η «Αλληλεγγύη Κ136» παραθυράκι να μπούνε επενδυτές, αφού επιτρέπεται να μπαίνουν και μη καταναλωτές της ΕΥΑΘ ως υποστηρικτές της Κίνησης; Ίσως αν υπήρχε ήδη ζωντανό κίνημα από κάτω να ήταν περιττά αυτά τα ερωτήματα και να μην χρειάζονταν, στην καλύτερη, ένας τέτοιος τακτικισμός (συμμετοχή στο διαγωνισμό ενός σχήματος «πολιτών» ώστε να μην αγοραστεί το νερό από «ιδιώτες»). Ωστόσο, για την πραγματικότητα που αντιμετώπιζαν πιεστικά –η ΕΥΑΘ κι ο διαγωνισμός ξεπουλήματός της έτρεχε από πιο πριν ως “λαγός” και για την Αθήνα- καλόπιστα ας θεωρήσουμε ότι αυτή τη λύση ανάγκης βρήκαν, αφού ένα κινηματικό «όλα ή τίποτα» δεν υφίσταται χωρίς ισχυρό λαϊκό έρεισμα. Σε κάθε περίπτωση στην Αθήνα είμαστε ακόμα πιο πίσω. 

Σε περίπτωση ιδιωτικοποίησης του νερού η διαπιστωμένη παντού τεράστια αύξηση των τιμών κι η υποβάθμιση της ποιότητας θα είναι το λιγότερο. Το μείζον είναι ότι το πιο ζωτικό απ΄ όλα τα Κοινά, το νερό που είναι ζωή, δεχόμαστε να γίνει εμπόρευμα οριστικά και εξολοκλήρου. Η στάση πληρωμών προς την ιδιωτική εταιρεία που θα το έχει «αγοράσει», καθώς και συμβολικές καταλήψεις κτιρίων και εγκαταστάσεων της ΕΥΔΑΠ μαζί με άλλους δυναμικούς τρόπους αντίστασης θα στείλουν το μήνυμα. Είναι μια μάχη που έχει κερδηθεί παντού όπου δόθηκε (Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Αργεντινή, Καναδά, Βολιβία), ωστόσο είναι τόσα τα κέρδη που οι πολυεθνικές SUEZ, SAUR, VEOLIA επιμένουν... Ίσως την περίπτωση της Ελλάδας μάλιστα την θεωρούν, δεδομένων των συνθηκών, εύκολο στόχο. Στο χέρι μας είναι να τους αποδείξουμε το αντίθετο. Είναι βέβαιο ότι όταν θα επιτύχουμε να τους αποτρέψουμε θα πούνε σαν τον Μπαρνιέ ότι «ποτέ δεν σκοπεύαμε να αγοράσουμε το νερό». Εξάλλου, πάντα θέλουν το καλό μας, απλώς το θυμούνται αφού το επιβάλουμε. 

Το νερό στον καπιταλισμό ουδέποτε υπήρξε στην πράξη δημόσιο αγαθό. Πάντα ήταν είτε ιδιωτικό είτε κρατικό. Σε εμάς εναπόκειται με ένα δυναμικό μαζικό κίνημα να καταφέρουμε να περάσει σε κοινωνικό έλεγχο και να γίνει ένα από τα πρώτα κοινά αγαθά που θα αποσπάσουμε από τη λογική της εμπορευματοποίησης και της επέκτασης των περιφράξεων του κεφαλαίου, που αναζητά ολοένα και περισσότερα πεδία κερδοφορίας, μέχρι να μας πουλήσει και τον αέρα που αναπνέουμε. Με αυτό τον εφησυχασμό, την εμπιστοσύνη σε αλωμένους απ’ τα συμφέροντα κι, έτσι κι αλλιώς, απόμακρους διάτρητους θεσμούς, και τη λογική της ανάθεσης σε ειδικούς, δεν απέχουμε πλέον και πολύ απ’ αυτό... Ωστόσο, είναι ένας αγώνας που κερδίζεται, αν αποφασίσουμε να τον δώσουμε με όρους κινηματικούς και αρχίσουμε έτσι να ξηλώνουμε τον ζουρλομανδύα (τα πάντα πωλούνται/ιδιωτικά τα κέρδη, δημόσιες οι ζημιές) που μας έχουν φορέσει και μας κρατάνε στην ουσία αδρανείς.

Από το 12ο τεύχος της εργατικής εφημερίδας Δράση