Workfare: Καταστολή μέσω της ανάγκης για επιβίωση

Νέες μορφές εκμετάλλευσης υιοθετούνται προκειμένου να χειραγωγηθούν άνεργοι και εργαζόμενοι

της Μαρίας Γερογιάννη

Η ανεργία που διαρκώς αυξάνεται αποτελεί μιας πρώτης τάξης ευκαιρία για την κυριαρχία προκειμένου να αφανίσει και τις ελάχιστες κατακτήσεις που έχουν πλέον απομείνει.

Το workfare ή πιο απλά η εργασιοθεραπεία με ελάχιστο χαρτζιλίκι, υιοθετήθηκε από πέρυσι και στοχεύει στην τεχνητή μείωση των ποσοστών ανεργίας καθώς και στην απαλλαγή του κράτους από τη χορήγηση επιδόματος στους χιλιάδες ανέργους.

Η αρχή έγινε πριν ένα χρόνο με τα προγράμματα κατάρτισης επιδοτούμενων ή κατόχων κάρτας ανεργίας του ΟΑΕΔ οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν για ένα μήνα στη χρήση Η/Υ. Το κίνητρο για τη συμμετοχή του ανέργου ήταν ποσό πεντακοσίων ευρώ. Φυσικά κανείς δεν τους είπε ότι για να πάρουν το συγκεκριμένο ποσό έπρεπε να χάσουν το επίδομα ανεργίας και να μηδενιστεί η κάρτα τους άρα να διαγραφεί όλο το προηγούμενο διάστημα που ήταν χωρίς εργασία.

Στο πρόγραμμα αυτό συμμετείχαν 30.000 άνεργοι οι οποίοι πήραν τα πεντακόσια ευρώ με πολλούς μήνες καθυστέρηση, ενώ άλλοι, όπως κατήγγειλαν στη «Δράση», παρά λίγο να μην τα πάρουν ποτέ γιατί οι υπεύθυνοι για την υλοποίηση του προγράμματος έχασαν τα στοιχεία τους ή έτσι ισχυρίστηκαν. Το ίδιο πρόγραμμα έχει εξαγγελθεί και για φέτος.

Ένα άλλο τρικ αποτελούν τα προγράμματα της λεγόμενης κοινωφελούς εργασίας που ωφελεί μόνο τους επιτήδειους οι οποίοι ήδη διατηρούσαν ή έσπευσαν να στήσουν ΜΚΟ μέσω των οποίων απασχολούνται άνεργοι για την κάλυψη των αναγκών του δημοσίου.

Ενδεικτικό της ποιότητας του συνδικαλιστικού κατεστημένου είναι μάλιστα το γεγονός ότι και η ΓΣΕΕ δήλωσε ότι μετατρέπει το ΙΝΕ σε ΜΚΟ για να επωφεληθούν οι κρατικοδίαιτοι εργατοπατέρες και ημέτεροι.

Από το 2012 μέχρι τώρα στο πρόγραμμα που είναι πεντάμηνης διάρκειας συμμετείχαν περίπου 80.000 άνεργοι οι οποίοι εργάστηκαν για να καλύψουν πάγιες ανάγκες νοσοκομείων, δημοτικών υπηρεσιών κ.λπ., για 25 ευρώ την ημέρα ή 625 ευρώ το μήνα. Οι ενοικιαζόμενοι από τις ΜΚΟ άνεργοι και για λίγο εργαζόμενοι πήραν το ποσό - δόλωμα με μεγάλη καθυστέρηση και αφού σε πολλές περιπτώσεις προχώρησαν σε κινητοποιήσεις. Ανάλογο πρόγραμμα τίθεται σε εφαρμογή από φέτος έως και το 2014 με κουτσουρεμένη αμοιβή της τάξης των 19,6 ευρώ την ημέρα ή 490 ευρώ το μήνα. Για τους νέους ανέργους έως 25 ετών το περιστασιακό μεροκάματο πέφτει στα 17,1 ευρώ και μειώνεται στα 427 ευρώ το μήνα. Έτσι, το δημόσιο εξοικονομεί μισθούς και επιδόματα που θα έπρεπε να καταβάλλει σε κανονικά εργαζόμενους, ενώ κερδίζουν και οι ΜΚΟ. Η εφαρμογή ανάλογου προγράμματος εξετάζεται, άλλωστε, και από το υπουργείο Δικαιοσύνης για την αποσυμφόρηση των φυλακών ως εναλλακτική έκτιση ποινής με την παροχή κοινωφελούς εργασίας από τους κρατούμενους.

Στις νέες μορφές εκμετάλλευσης προστίθεται και το πρόγραμμα εξάωρης πρακτικής άσκησης για πέντε μήνες σε ιδιωτικές εταιρίες νέων ανέργων έως 29 ετών.

Οι εταιρίες, για κάθε άνεργο που προσλαμβάνουν, παίρνουν 2.700 ευρώ αν πρόκειται για πτυχιούχο ή 2.400 ευρώ για τους απόφοιτους λυκείου. Δηλαδή, λαμβάνουν 400 ευρώ για την κατάρτιση και 460 ευρώ για τη μηνιαία αμοιβή του ανέργου, η οποία μειώνεται στα 400 ευρώ εφόσον αυτός δεν έχει πτυχίο. Οι 35.000 που θα απασχοληθούν τη διετία 2013-2014 θα εισπράξουν την αμοιβή για την εργασία τους άγνωστο μετά από πόσο διάστημα. Οι επιχειρήσεις, εξάλλου, που θα προσλάβουν τους ανέργους μετά τη λήξη του προγράμματος θα πάρουν αυξημένη επιδότηση, ενώ οι «τυχεροί» που θα συνεχίσουν να εργάζονται θα υπογράφουν εξάμηνες ατομικές συμβάσεις. Τους όρους του παιχνιδιού λοιπόν θα τους κανονίζουν οι εργοδότες που θα εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για απόκτηση φτηνού ανθρώπινου δυναμικού.

Στα παραπάνω προγράμματα, την ασφάλιση των ανέργων αναλαμβάνει ο ΟΑΕΔ που καλύπτει τα ένσημα μόνο για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, αλλά όχι για σύνταξη ή καταβολή επιδόματος ανεργίας στο μέλλον.

Ιδιότυπη μέθοδος “σωφρονισμού”

Το workfare δεν είναι εφεύρεση της κυριαρχίας στην Ελλάδα της κρίσης, αλλά εφαρμόζεται εδώ και πολλά χρόνια στις ΗΠΑ, στη Μ. Βρετανία και αλλού, ενώ οι μορφές εκμετάλλευσης συνεχώς ανανεώνονται σε όφελος πάντα των κρατούντων και των εργοδοτών.

Η περιστασιακή απασχόληση με αμοιβές ψίχουλα συμπληρώνει το παζλ που συνθέτει ένα εργασιακό μοντέλο - λάστιχο το οποίο περιλαμβάνει την ενοικίαση εργαζομένων από ιδιώτες σε άλλους ιδιώτες και την εργασία για λίγες ώρες ή ημέρες το μήνα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι υποχρεώνονται να έχουν δελτίο παροχής υπηρεσιών, δηλαδή εμφανίζονται ως ελεύθεροι επαγγελματίες ή υπογράφουν συμβάσεις που καλύπτουν τις ανάγκες του εργοδότη και όχι τις δικές τους.

Η διάλυση του εργασιακού πλαισίου με την εγκαθίδρυση καθεστώτος πλήρους ανασφάλειας σε συνδυασμό με την απειλή της ανεργίας λειτουργούν σαν μοχλός πίεσης και καταστολής καθώς οι επισφαλώς εργαζόμενοι δύσκολα διεκδικούν βελτίωση των όρων της ζωής τους και είναι πιο χειρίσιμοι για το σύστημα εξουσίας. Ειδικά οι άνεργοι που διαρκώς αυξάνονται χειραγωγούνται με την καλλιέργεια της ελπίδας απασχόλησης έστω και για ένα κομμάτι ψωμί και το κράτος αποφεύγει ενοχλητικές κινητοποιήσεις και φαινόμενα ανυπακοής στις επιταγές του.

Πρόκειται για μια ιδιότυπη μέθοδο σωφρονισμού επικίνδυνων κομματιών της κοινωνίας όπως οι νέοι άνεργοι ή οι λιμοκτονούντες εργαζόμενοι που εφαρμόζει η ολοκληρωτική δημοκρατία για να διατηρηθεί το κλονισμένο σύστημα εξουσίας.

Ωστόσο, το κυνήγι μιας υποταγμένης επιβίωσης απέχει πολύ από τη ζωή και αυτό το συνειδητοποιούν όλο και περισσότερες κατηγορίες ανέργων ή εργαζόμενων που σχεδιάζουν και στήνουν το παρόν και το μέλλον τους παίρνοντας την τύχη τους στα χέρια τους χωρίς εκπροσώπους και φωτισμένες ηγεσίες.

Από το 12ο τεύχος της εργατικής εφημερίδας Δράση